Σχεδίαση Ιστοσελίδας:  Αρης  Τσιατούχας Διάβασε το  Δεν έχουν αξία όλα όσα μπορούν να μετρηθούν και δεν μπορούν να μετρηθούν όλα όσα έχουν αξία.   Αλβέρτος Aϊνστάιν Ποτέ δε σκέφτομαι το μέλλον - έρχεται πολύ γρήγορα. Αλβέρτος Aϊνστάιν Εάν μια φορά λυπηθείς που δε μίλησες, εκατό φορές θα μετανιώσεις που δεν έμεινες σιωπηλός. Λέων Τολστόι Μαθησιακές  Δυσκολίες - Δυσλεξία      ΕΛΕΝΗ   ΜΟΥΡΔΟΥΚΟΥΤΑ,  ΣΧΟΛΙΚΗ  ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ  ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ  Χαρακτηριστικά   των δυσλεξικών  μαθητών/μαθητριών -  Σχολική επίδοση Οι μαθησιακές  δυσκολίες, συμπεριλαμβανομένης και της δυσλεξίας,  επηρεάζουν με τη σειρά τους  τις βασικές σχολικές δεξιότητες καθώς και την σχολική επίδοση. Τα άτομα που εκδηλώνουν τέτοιου είδους διαταραχές παρουσιάζουν ατέλειες στο διάβασμα, στην ομιλία, στη γραφή, στο συλλαβισμό/ορθογραφία ή στην εκτέλεση μαθηματικών πράξεων και δυσχέρειες στην κοινωνική επαφή. Οι δυσλεξικοί, λόγω των διαδοχικών αποτυχιών και των αρνητικών σχολίων εις βάρος τους, αισθάνονται "μαθησιακά αβοήθητοι".Η αυτοπεποίθησή τους, η αυτοεκτίμησή τους, η αυτοεικόνα τους έχουν διαβρωθεί τόσον, ώστε  να αρνούνται κάποια στιγμή να αγωνιστούν, για να επιτύχουν καλύτερα αποτελέσματα. Παρουσιάζουν κοινωνική απομόνωση, απόρριψη από τους συνομηλίκους τους και μοναξιά. Οδηγούνται σε αγχώδεις διαταραχές, , καθώς και σε άλλες μορφές αντικοινωνικής / παραβατικής συμπεριφοράς .   Κίνδυνος  μη  εντοπισμού  των  δυσλεξικών                  Υπάρχει κίνδυνος μη εντοπισμού των Ελλήνων δυσλεξικών. Ένα 25% με 30%  έχει την τάση να εκδηλώνει τις αναγνωστικές του δυσκολίες με το να είναι σχετικά αργοί στην ανάγνωση, αλλά ανορθόγραφοι στη γραφή. Αυτό το 25% με 30% μπορεί πολύ εύκολα να περάσει απαρατήρητο από έναν εκπαιδευτικό ή γονέα, οι οποίοι πιθανόν να θεωρήσουν ότι τα λάθη τα οποία κάνει είναι αποτέλεσμα της απροσεξίας ή της αδιαφορίας που μπορεί να χαρακτηρίζουν τους/τις εν λόγω μαθητές ή μαθήτριες.  Η δυσλεξία δεν θα πρέπει να θεωρείται ως το αποτέλεσμα αδιαφορίας ή τεμπελιάς από τη μεριά των δυσλεξικών ατόμων, αλλά πιο πολύ ως το αποτέλεσμα των τεκμηριωμένων πλέον αδυναμιών τους σε γνωστικό επίπεδο. Υπάρχει κίνδυνος να μην εντοπίζονται οι Έλληνες δυσλεξικοί, λόγω και της ορθογραφικής διαφάνειας του ελληνικού ορθογραφικού συστήματος, το οποίο επηρεάζει θετικά τους δυσλεξικούς αναγνώστες, επιτρέποντάς τους να αναπτύξουν έστω και με κάποια καθυστέρηση τις βασικές αλφαβητικές τους ικανότητες. Ο εντοπισμός ενός δυσλεξικού αναγνώστη με υψηλό δείκτη νοημοσύνης καθίσταται ιδιαίτερα δύσκολος.  Τι θα πρέπει να προσέξουν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί;   Γονείς και εκπαιδευτικοί πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί στο ποια είναι εκείνα τα χαρακτηριστικά στην επίδοση και συμπεριφορά, τα οποία πρέπει να τους θέσουν σε "εγρήγορση",  ώστε να προχωρήσουν σε λεπτομερέστερο έλεγχο αξιολόγησης της επίδοσης. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στις περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες η επίδοση ενός ατόμου σε κάποιον τομέα δεν συμβαδίζει με το βαθμό προσπάθειας που καταβάλλει αυτός και η οικογένειά του. Ο βαθμός εγρήγορσης σε τέτοιες περιπτώσεις θα πρέπει να είναι ακόμη μεγαλύτερος. Τι θα πρέπει να κάνουμε ώστε να οδηγηθούμε σε μια πιο αποτελεσματική διαχείριση των μαθησιακών δυσκολιών; 1. Η αξιόπιστη διάγνωση από ανθρώπους που έχουν εκπαιδευτεί στο συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο αποτελεί ένα από τα εχέγγυα για τον ορθό και αξιόπιστο χαρακτηρισμό των μαθητών/μαθητριών με αναγνωστικές, ορθογραφικές ή άλλες μαθησιακές δυσκολίες. 2. Η συστηματική ενημέρωση των εκπαιδευτικών και των γονέων σε θέματα που έχουν σχέση με τη μάθηση, τις διαταραχές της αλλά και την παιδική ψυχοσύνθεση σε συνδυασμό με τη συστηματική συνεργασία με εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό. Σε όποιον όμως δεν διαθέτει γνώσεις πάνω σε τέτοια ζητήματα, οι όποιες δυσκολίες στην ανάγνωση και γραφή μπορεί να οδηγήσουν στην αλόγιστη χρήση του όρου της δυσλεξίας ή και αντίθετα, δηλαδή να μη γίνονται αντιληπτές οι όποιες δυσκολίες παρουσιάζουν οι Έλληνες δυσλεξικοί. Οι μαθησιακές δυσκολίες, και κυρίως αυτές της ανάγνωσης, ταλαιπωρούν σημαντικό μέρος του μαθητικού πληθυσμού. Αρκετοί μαθητές οδηγούν τους εκπαιδευτικούς σε απόγνωση, καθώς οι τελευταίοι δεν είναι αρκετά κατατοπισμένοι σε θέματα διάγνωσης και αποτελεσματικής αντιμετώπισης των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν μέσα στη σχολική τάξη.  Στην εμφάνισή τους, κάποιες μαθησιακές δυσκολίες είναι ήπιες, με αποτέλεσμα να αργούν να εντοπιστούν και έτσι να οδηγούνται οι μαθητές/μαθήτριες σε σχολική αποτυχία. Για το λόγο αυτό, θα πρέπει οι εκπαιδευτικοί να γνωρίζουν τα είδη των μαθησιακών δυσκολιών, τα χαρακτηριστικά τους, αλλά και τα αίτια που τις προκαλούν, ώστε να είναι σίγουροι για τη διάγνωση και αποτελεσματικοί στην παρέμβασή τους. Μαθησιακή και ψυχολογική υποστήριξη παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες στη σχολική τάξη  Η αντιμετώπιση των παιδιών με "μαθησιακές δυσκολίες" είναι μια  σύνθετη και μακροχρόνια διαδικασία, που έχει ως στόχο, αφενός ν' αναπτύξει ή να βελτιώσει στο παιδί ικανότητες που συνδέονται με τη σχολική μάθηση και αφετέρου ν' απαλύνει τις συναισθηματικές δυσκολίες που το συνοδεύουν. Η αντιμετώπιση επιδιώκει την αξιοποίηση των δυνατοτήτων του παιδιού, τόσο στο γνωστικό όσο και στον αντιληπτικό τομέα, λαμβάνοντας ιδιαίτερα υπόψη τις ιδιαιτερότητες του παιδιού και τις ικανότητες που διαθέτει. Απαραίτητη προϋπόθεση για την ενδεδειγμένη για κάθε παιδί αντιμετώπιση είναι αυτή να υλοποιείται από ειδικούς, εκπαιδευμένους στον τομέα "μαθησιακών δυσκολιών", που γνωρίζουν να στηρίζουν την εκπαιδευτική διαδικασία με την αμοιβαία διακίνηση συναισθημάτων εμπιστοσύνης και σεβασμού ανάμεσα στο παιδί και τον ειδικό. Θεωρείται επίσης αναγκαία η συμβουλευτική παρέμβαση στους γονείς του καθώς και η συνεργασία με το σχολείο. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στο πώς πρέπει να συμπεριφερθεί ο διδάσκων/η διδάσκουσα  στα δυσλεξικά άτομα.               Δέον γενέσθαι : Πρέπει να τονιστεί πως οι εκπαιδευτικοί πρέπει πρώτα απ'  όλα να είναι παιδαγωγοί και "άνθρωποι" και να αντιμετωπίζουν με ευαισθησία και χωρίς προκαταλήψεις τις ομάδες εκείνες των μαθητών που έχουν μαθησιακές δυσκολίες. Τι  συμβαίνει στην πραγματικότητα: Δυστυχώς, όμως, υπάρχει αρκετός "ρατσισμός" και προκατάληψη απέναντι σε μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες και το γεγονός αυτό επηρεάζει αρνητικά πολλούς εκπαιδευτικούς, οι οποίοι δεν στηρίζουν αρκετά αυτά τα παιδιά.  Οι διδάσκοντες, πολλές φορές, δεν υποψιάζονται ότι οι αδυναμίες και η χαμηλή επίδοση στο σχολείο κάποιων μαθητών/μαθητριών μπορεί να οφείλεται σε άλλες αιτίες και όχι στην τεμπελιά και την αδιαφορία. Καλό θα ήταν να  απαλλαγούν από την προκατάληψη ότι οι χαμηλής επίδοσης μαθητές  είναι "άχρηστοι"  και δεν θα "κάνουν τίποτε στη ζωή τους". Θα πρέπει, επίσης, να είναι πολύ προσεκτικοί στο πώς απευθύνονται στους μαθητές τους, τι εκφράσεις και κυρίως τι είδους  επίθετα χρησιμοποιούν για να τους χαρακτηρίσουν.  Απαραίτητο είναι να αντιληφθούν ότι ένας μαθητής μπορεί να είναι αδύνατος σε κάποιο μάθημα, αλλά πιθανόν να έχει άλλες δεξιότητες και ικανότητες και να διαπρέψει σε άλλους τομείς. Κανείς διδάσκων δεν θα πρέπει να θεωρεί ότι ο ίδιος είναι αυθεντία και ότι είναι ικανός ο ίδιος να διαγνώσει τις ικανότητες και δεξιότητες ενός παιδιού που βρίσκονται σε λανθάνουσα κατάσταση και περιμένουν τις κατάλληλες συνθήκες για να εντοπισθούν και να βγουν στην επιφάνεια. Αναγκαίο, επίσης, είναι να αποφευχθεί η διάκριση καλών  και κακών μαθητών, καθώς και κάθε πιθανότητα κοινωνικού στιγματισμού των δυσλεξικών ατόμων. Να αποφεύγονται αρνητικά σχόλια και κάθε είδους χλευασμοί για να μη φορτίζονται ακόμη περισσότερο ψυχολογικά οι δυσλεξικοί/δυσλεξικές που έχουν έτσι κι αλλιώς την αίσθηση του "μαθησιακού αβοήθητου" και αισθάνονται  ντροπή και μοναξιά.  Επομένως, πρέπει να αποφεύγεται η χρήση συγκεκριμένων κλινικών όρων που είναι απαξιωτικοί για τα δυσλεξικά άτομα. Ενδείκνυται να χρησιμοποιείται ένας πιο ευέλικτος τρόπος προσέγγισης, όπως π.χ. το να περιγράφει κανείς τις δυσκολίες που παρατηρεί σε εκπαιδευτικό επίπεδο. Έτσι, δεν προσδίδονται μόνιμες ιδιότητες στα άτομα. Σε αντίθετη περίπτωση, όταν δηλαδή σχολιάζουμε αρνητικά τα δυσλεξικά άτομα, όταν μιλάμε απαξιωτικά σε αυτά  για τις μειονεξίες τους και προκαλούμε κοινωνικό στιγματισμό τους, υπάρχουν αυξημένες πιθανότητες να μη θελήσουν οι γονείς των δυσλεξικών ατόμων να προβούν σε πιο λεπτομερή διερεύνηση των δυσκολιών, φοβούμενοι σχόλια που μπορεί να δεχτούν είτε οι ίδιοι είτε το παιδί τους από το κοινωνικό τους περιβάλλον.  Τα προγράμματα παρέμβασης στη σχολική τάξη θα πρέπει να είναι εξατομικευμένα, να εντοπίζουν και να βελτιώνουν τις αδυναμίες του μαθητή, να διδάσκουν εναλλακτικές στρατηγικές και να χρησιμοποιούν τις υπάρχουσες δυνάμεις των μαθητών ως βάσεις για περαιτέρω ανάπτυξη. Η ειδική αντιμετώπιση των "μαθησιακών δυσκολιών" ενός παιδιού δεν δικαιολογεί την απομάκρυνσή του από το "κανονικό σχολείο". Αντίθετα, θεωρείται ως πλέον ενδεδειγμένο να παρέχεται η ειδική αντιμετώπιση μέσα στο  σχολείο. Απαραίτητη είναι και η ψυχολογική υποστήριξη του παιδιού και της οικογένειάς του. Συχνά και εφόσον οι συναισθηματικές διαταραχές του παιδιού δυσκολεύουν και το ίδιο αλλά και τις διαπροσωπικές του σχέσεις απαιτείται, παράλληλα με την αντιμετώπιση των μαθησιακών του δυσκολιών, και η ατομική ψυχοθεραπευτική αντιμετώπιση. Στόχος είναι η παραμονή των μαθητών σε όσο το δυνατόν λιγότερα περιοριστικά πλαίσια, η βελτίωση της μαθησιακής τους ικανότητας στην κανονική τάξη, καθώς και η δημιουργία  κατάλληλου περιβάλλοντος μάθησης, το οποίο να αποτρέπει την εκδήλωση προβλημάτων συμπεριφοράς. Επίσης, οι γονείς των παιδιών, σε πολλές περιπτώσεις, χρειάζονται εξειδικευμένη βοήθεια, προκειμένου να επεξεργαστούν τα συναισθήματά τους απέναντι στην αποτυχία και τις δυσκολίες των παιδιών τους. Αναγκαίο στοιχείο της εκπαιδευτικής παρέμβασης είναι η παροχή ανατροφοδότησης σε οποιαδήποτε δραστηριότητα εκτελούν τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες. Χρειάζονται ενθάρρυνση, επειδή δεν βοηθούνται να δημιουργήσουν εσωτερικά κίνητρα για τη μάθηση. Ωστόσο, δεν πρέπει να επιβραβεύεται μια συμπεριφορά που δεν αξίζει τον έπαινο, επειδή το παιδί την αντιλαμβάνεται ως επιβεβαίωση των χαμηλών του δεξιοτήτων. Η καλλιέργεια της αυτοπεποίθησης και κινήτρων στο άτομο ώστε αυτό να (ξανα)εμπλακεί ενεργά στη μαθησιακή διαδικασία αποτελεί επίσης σημαντική στρατηγική. Η φιλοσοφία της αξιολόγησης του ατόμου σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να είναι "αρνητική". Όσες προσπάθειες αξιολόγησης επιχειρηθούν θα πρέπει να βασίζονται στην αρχή του να "αποδείξουν" στο υποβοηθούμενο άτομο το τι έχει κατορθώσει να μάθει μέχρι εκείνη τη στιγμή. Τα δυσλεξικά άτομα και αυτά που βιώνουν μαθησιακές δυσκολίες είναι πολύ ευάλωτα  στα αρνητικά σχόλια  και έχουν την τάση να "καταχωρούν" τη σχολική αποτυχία ως μόνιμο χαρακτηριστικό της εν γένει ικανότητάς τους. Γι' αυτό, η κάθε αξιολογική κρίση που απευθύνεται σε αυτά τα άτομα θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτική και φιλτραρισμένη. Η ψυχική υγεία  των δυσλεξικών μαθητών/τριών πρέπει να διαφυλαχθεί και αποτελεί το θεμέλιο κάθε προσπάθειας συστηματικής υποβοήθησης αυτών των "τραυματισμένων" ψυχολογικά μαθητών.  Δεν είναι, επίσης, δυνατή η εφαρμογή ενός και μοναδικού εκπαιδευτικού προγράμματος για όλα τα παιδιά. Οι δραστηριότητες που θα δίδονται θα πρέπει να έχουν σημασία και πρακτική αξία για τα δυσλεξικά παιδιά, αλλά να είναι και τέτοιες που θα τα βοηθήσουν μελλοντικά να επικοινωνήσουν καλύτερα με τους συμμαθητές τους και να κοινωνικοποιηθούν.  Ο εκπαιδευτικός πρέπει να καλλιεργεί θετική στάση απέναντι σε όποια δυσκολία παρουσιάζουν οι μαθητές του, να προσφέρει ευκαιρίες για μάθηση και επιτυχία και να προσαρμόζει, - όσον είναι δυνατόν-, τους διδακτικούς του   στόχους έτσι ώστε η διδασκόμενη ύλη να οικειοποιείται και να αφομοιώνεται από όλους τους μαθητές. Έγκαιρη πρόγνωση σημαίνει πρώιμη ανίχνευση αλλά και έγκαιρη αντιμετώπισή τους. Ο έγκαιρος εντοπισμός των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες και η έναρξη βοήθειας  αποτελούν σημαντικούς παράγοντες που έχουν θετικά αποτελέσματα και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής αυτών των παιδιών, καθώς προλαβαίνουν την εμφάνιση δευτερογενών προβλημάτων, τα οποία επιβαρύνουν την πρωτογενή δυσκολία. Τα παιδιά που  ακολούθησαν προγράμματα πρώιμης παρεμβατικής εξάσκησης αργότερα είχαν μικρότερη ανάγκη για ειδική εκπαίδευση και καλλιέργησαν μεγαλύτερες επαγγελματικές αξιώσεις. Ας μη ξεχνάμε ότι η περίπτωση της σχολικής αποτυχίας επεκτείνεται πέρα από τη σχολική τάξη και προκαλεί συναισθηματική αναστάτωση, δημιουργεί κοινωνικές δυσκολίες, ανάρμοστη συμπεριφορά και δυσκολίες προσαρμογής του παιδιού που, ίσως, το ακολουθήσουν σε όλη του τη ζωή. Η διαδικασία της αξιολόγησης θα πρέπει να αρχίζει από την προσχολική ηλικία και να αποτελεί τη βάση για τη διαμόρφωση παρεμβατικών προγραμμάτων.   Τι προβλέπει η νομοθεσία για τους δυσλεξικούς; Τα εκπαιδευτικά συστήματα των περισσοτέρων ευρωπαϊκών κρατών καθώς και του ελληνικού έχουν λάβει μέτρα ώστε οι δυσλεξικοί/-ές να τύχουν ειδικής μεταχείρισης, με τη θεσμοθέτηση προνομίων, όπως η δυνατότητα προφορικής εξέτασης αντί γραπτής, η παροχή επιπλέον χρόνου στην εξέταση κ.λπ