Σχεδίαση Ιστοσελίδας:  Αρης  Τσιατούχας Διάβασε το  Η δε βλακεία εγεννήθη ως αδελφή της πονηρίας   Σοφοκλής Ασθένεια της φιλίας είναι η κολακεία.   Κλημης Το να επιβάλλεται κανείς εις τον ίδιον τον εαυτόν του είναι η πρώτη και άριστη από όλας τας νίκας. Ενώ η ήττα στην μάχη με τον εαυτόν του είναι κάκιστον φαινόμενον.     Δημόκριτος Να συγκρατείς την οργή σου με την ορθή σκέψη. Μένανδρος Είναι πλεονεξία να μιλάς για τα πάντα και να μην θέλεις να ακούς τίποτε. Μένανδρος Βασικά προβλήματα που προκύπτουν στην εφηβεία. Προβληματικές συμπεριφορές των εφήβων και αποτελεσματικοί τρόποι αντιμετώπισης τους   Τζαβέλα Ελευθερία. Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια,  Msc http://e-psychologist.gr Οι διαταραχές συναισθήματος και οι δυσκολίες συμπεριφοράς πολλών εφήβων είναι αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων και συχνά έχουν τις ρίζες τους στα πρώτα χρόνια της ζωής τους. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της προβληματικής συμπεριφοράς; • Αποτελεί σημαντικό πρόβλημα , αναγνωρισμένο από όλες τις πλευρές (οικογένεια, σχολείο, κοινωνικό περιβάλλον). • Παρεμποδίζει την επικοινωνία και τη σωστή λειτουργία της οικογένειας. • Είναι αντίθετη προς τους οικογενειακούς και κοινωνικούς κανόνες. • Προκαλεί δυσφορία και άγχος στο ίδιο το άτομο και σε εκείνους που ζουν και σχετίζονται με αυτό. • Έχει διάρκεια και δεν εμφανίζεται στιγμιαία και περιστασιακά. • Είναι ακατάλληλη και δεν συμβαδίζει με την ηλικία και το αναπτυξιακό στάδιο του ατόμου. • Μπορεί να αποβεί επικίνδυνη για το άτομο και τους άλλους. Ποια είναι τα αίτια της αρνητικής συμπεριφοράς; • Ατομικά χαρακτηριστικά του παιδιού. • "Ματαίωση" : αποτυχία -απογοήτευση στα επιτεύγματα που μπορεί να προκαλέσει αντιδραστική συμπεριφορά. • Παρουσία αρνητικών μοντέλων (γονείς , αδέρφια) και υιοθέτηση -μίμηση αρνητικών συμπεριφορών. • Άγνοια συνεπειών των πράξεων ή αποφυγή πολύ σκληρών και δυσάρεστων συνεπειών. • Δυσκολία στην επικοινωνία : αδυναμία του παιδιού να επικοινωνήσει τις ανάγκες του και οι άλλοι να τις κατανοήσουν γεγονός που προκαλεί δυσαρέσκεια και αντίδραση. • Προσέλκυση προσοχής από τους άλλους ή επίδειξη δύναμης και υπεροχής. Ποιοι είναι οι στόχοι της αρνητικής συμπεριφοράς;  Είναι οι λαθεμένες αντιλήψεις του εφήβου που έχουν σαν στόχο: • προσέλκυση προσοχής λόγω αδιαφορίας των γονέων (καραγκιόζης, ζημιάρης, ξεχασιάρης) • έχω τον απόλυτο έλεγχο άρα κανείς δεν μπορεί να μου επιβληθεί-επίδειξη δύναμης (επιθετικότητα, προκλητικότητα, ανυπακοή, πείσμα) • επιθυμία για εκδίκηση καθώς είναι πληγωμένος (σκληρότητα, βία, κυνισμός ) • επίδειξη ανικανότητας (πείθω τους άλλους ότι είμαι άχρηστος για να μην περιμένουν τίποτα από μένα (σκασιαρχείο, φυγή, αλκοόλ) • δημιουργία συγκίνησης , καταχρήσεις, σεξ, περιπέτειες , αποφυγή μονοτονίας • παραδοχή από συνομηλίκους (αρχηγός) • ανωτερότητα (είμαι ο καλύτερος σε όλα, υποτιμώ τους γονείς μου , χρησιμοποιώ τα ταλέντα μου για να σας ελέγχω και να υπερέχω, αγωνίζομαι για καλύτερους βαθμούς , διακρίσεις) Αντιμετώπιση αρνητικών συμπεριφορών 1.Τιμωρία και Λογικές συνέπειες (βλέπε πίνακα 7-Βασικές διαφορές ανάμεσα στην Τιμωρία και τις Λογικές Συνέπειες). 2. Η επιβράβευση άμεσα ή μακροπρόθεσμα της επιθυμητής συμπεριφοράς και η αδιαφορία στην ανεπιθύμητη συμπεριφορά είναι στοιχεία που εγγυώνται την πραγματική αλλαγή της συμπεριφοράς. Έμφαση στην θετική , επιθυμητή συμπεριφορά , πόντοι. (βλέπε σημείωση-παράδειγμα στο τέλος) Σύνοψη των βασικών προβληματικών συμπεριφορών που συναντούμε στην εφηβεία και προτάσεις στους γονείς για διαχείριση τους: 1. Το ψέμα. Γιατί οι έφηβοι λένε ψέματα; • Απόκρυψη. Τα ψέμα μπορεί να είναι για τον έφηβο ένας τρόπος να διαφυλάξει τον εσωτερικό του κόσμο και να κρατάει τους γονείς του μακριά από τις προσωπικές του σχέσεις, χωρίς απαραίτητα να κάνει κάτι απαγορευμένο. Γύρω στα 12-13 τα παιδιά όπως έχουμε πει θέλουν να διατηρήσουν μία ιδιωτικότητα. • Έχω κάτι να κρύψω. Για να αποφύγει συνέπειες και κριτικές εάν κάνει κάτι που οι γονείς δεν συμφωνούν και γιατί δεν έχει σχέση εμπιστοσύνης και αποδοχής με γονείς. • Μυθομανία. Εφευρίσκω φανταστικές καταστάσεις και επινοώ χαρακτηριστικά για τον έναν ή τον άλλον που με συμφέρουν και με επιβεβαιώνουν σαν άτομο. Συμβουλές  • Παραχωρώ ένα πεδίο ελευθερίας και μυστικών για την προστασία της προσωπικής ζωής του εφήβου. • Εάν ανακαλύψω ένα σημαντικό ψέμα συζητώ ήρεμα και όχι επιθετικά και τιμωριτικά με τον έφηβο, τι ήθελε στην ουσία να αποκρύψει μέσω αυτής της συμπεριφοράς, γιατί νιώθει ότι δεν μπορεί να τους εμπιστευτεί. Διαβεβαιώστε του ότι τον αγαπάτε και τον αποδέχεστε ακόμη και όταν κάνει λάθη και ότι το ψέμα μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες για τον εαυτό του. • Όταν η μυθομανία έχει γίνει οργανωμένος τρόπος λειτουργίας και σταθερό μοντέλο της προσωπικότητας και έκφρασης του παιδιού η επίσκεψη σε ειδικό μπορεί να είναι αναγκαία. 2. Η κλοπή. Τι οδηγεί τον έφηβο στην κλοπή; • Αυστηρότητα των γονιών οδηγεί στον έφηβο στην αντίδραση -επανάσταση από την υπερβολική καταπίεση. Τα ίδια αποτελέσματα μπορεί να φέρει και η υπερβολικά χαλαρή επίβλεψη-αδιαφορία που κάνει τον έφηβο να μην γνωρίζει τις συνέπειες της πράξης του ή να θέλει να προκαλέσει την προσοχή των γονιών του. • Η υπέρμετρη στέρηση-κλοπή από ανάγκη.O διάσημος παιδοψυχολόγος Winnicot έλεγε: "Το παιδί που κλέβει είναι ένα παιδί που παίρνει αυτό που στερήθηκε". (πχ. Εμφάνιση παρανομίας την οικογένεια, σπατάλη και έλεγχος για να μην επαναληφθεί-ένταση γύρω από το θέμα). • Ξέσπασμα, απογοήτευση , άγχος , έλλειψη στηριγμάτων, κακή στιγμή, έκφραση θυμού. • Κακή επιρροή και επιθυμία να ανήκει και να είναι αποδεκτός. Συμβουλές • Ανοιχτός διάλογος για την πράξη και έκφραση συναισθημάτων. Μην ενοχοποιείτε, αφήστε τον να διηγηθεί τι συνέβη. • Ρωτήστε τον πώς θα ένιωθε ένα κάποιος έκανε το ίδιο σε αυτόν. • Λογικές συνέπειες για την κλοπή. Στέρηση ενός μέρους από το χαρτζιλίκι για να ξεχρεώσει. • Μετά την εφαρμογή συνεπειών δώστε του ευκαιρία να επανορθώσει και εμπιστευτείτε τον ξανά. • ένα έγινε παρορμητικά και λόγω επιρροής φίλων δώστε του το χώρο να σκεφτεί γιατί είναι τόσο σημαντικό για αυτόν να ανήκει σε μία παρέα παραβατών που διαχωρίζονται από το υπόλοιπο σύνολο και να καταλάβει το λάθος του. Τονώστε του την αυτοπεποίθηση και ωθείστε τον να κάνει παρέα με άτομα που ασχολούνται με άλλες δραστηριότητες -αθλητισμό, χόμπι. • Διακριτική επίβλεψη και προσπάθεια να ασχοληθείτε λίγο παραπάνω μαζί του σε περίπτωση που η πράξη κλοπής είναι μία έκκληση για προσοχή και βοήθεια. • Δώστε του ισχυρά θετικά πρότυπα και βεβαιωθείτε ότι δεν κάνει χρήση ουσιών ή δεν χρειάζεται χρήματα για κάτι άλλο. • Οι προσωπικές αξίες που ενισχύονται μέσα στην οικογένεια θα πρέπει να είναι τέτοιες που να μην θεοποιούν το χρήμα, να υποστηρίζουν την αξία του εθελοντισμού και άλλων ικανοποιήσεων στη ζωή. 3. Η φυγή . Η καθυστέρηση στην ώρα επιστροφής. • Γίνεται είτε για να ανακαλύψει τον κόσμο, να αισθανθεί ανεξάρτητος -περιπέτεια, είτε γιατί θέλει να ξεφύγει από το κακό κλίμα και τις συγκρούσεις που επικρατούν στην οικογένεια, δυσκολίες στα μαθήματα. Τα παιδιά που φεύγουν μπορεί να είναι ευάλωτα, ανώριμα και ανασφαλή. Μπορεί να είναι και μια φωνή για βοήθεια και προσοχή εάν στο σπίτι επικρατεί το "να γυρίσεις όποτε θέλεις".\ Συμβουλές  • Μην πανικοβάλλεστε. Υποδεχτείτε τον έφηβο ευγενικά χωρίς δραματικές σκηνές αλλά συζητήστε για ποιο λόγο ένιωσε ότι θέλει να κάνει αυτή την πράξη, βεβαιώστε τον ότι μπορεί να σας εμπιστεύεται και ότι όποτε θέλει να αργήσει να σας παίρνει τηλ. γιατί ανησυχείτε, μην τον κάνετε να νιώθει τρομαχτικές ενοχές και ότι την επόμενη φορά που θα θέλει να αργήσει να σας ζητήσει την άδεια. 4. Το κάπνισμα. • Καπνίζει ο καλύτερος του φίλος ή η παρέα. • "Είμαι και εγώ μεγάλος σαν τον μπαμπά-μαμά." Επίδειξη δύναμης , κάνω το απαγορευμένο. • Δεν ενδιαφέρονται για τις επιπτώσεις του καπνίσματος στην υγεία ή και τις κοινωνικές επιπτώσεις. • Χαλαρώνουν από το άγχος. Ξεφεύγουν από τους κανόνες του σχολείου. • Έχουν χαμηλή αυτοεκτιμηση ή μελαγχολία. Συμβουλές • Να είστε ειλικρινείς. Μιλήστε του για την εμπειρία σας με το κάπνισμα και τα λάθη σας και τις επιπτώσεις του στην δική σας υγεία. • Το τσιγάρο δεν είναι απαγορευμένο, άρα είναι δική σου επιλογή για το αν θα γίνεις καπνιστής ή όχι. Συζητήστε τους περιορισμούς του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους. • Εκφράστε το θαυμασμό σας για άτομα του περιβάλλοντος σας που δεν καπνίζουν. • Ρωτήστε του ανοιχτά πως θα αντιμετώπιζε την κατάσταση που κάποιος του δίνει τσιγάρο, παρόλο που μπορεί να μην θέλει. Πώς αντιδρά; • Να σκεφτεί επιχειρήματα για τον εαυτό του, τα συν και τα πλην του καπνίσματος για τον ίδιο. • Αποφύγετε να εκθέτετε την δική σας συνήθεια του καπνίσματος στο σπίτι. (τασάκια, πακέτα σκόρπια). Μην καπνίζετε μέσα σε όλους τους χώρους του σπιτιού και προσπαθήστε να μην καπνίζετε μπροστά στο παιδί. • Μην έρχεστε σε αντιπαράθεση και πείτε του ότι είστε κοντά του και ότι θα θέλατε να προσπαθήσει να το κόψει. 5.Το αλκοόλ. Λόγοι που οδηγούν τα παιδιά στη χρήση του αλκοόλ • Δράση ενάντια στην αυστηρότητα των γονιών • Διασκέδαση, ευχαρίστηση • Κοινωνικοποίηση, αποδοχή , συμμόρφωση • Δοκιμή ρίσκο , σεξουαλικό θάρρος • Μείωση άγχους • Ανακούφιση από κατάθλιψη , φόβο, αγωνία, πόνο λόγω οικογενειακού ή συναισθηματικού προβλήματος • Για να ξεφύγουν από την πλήξη • Αδυναμία επίλυσης προσωπικών προβλημάτων-αδιέξοδων Συμβουλές • αξιολογήστε τη συχνότητα και τις συνθήκες • συζητήστε για προβλήματα ανησυχίες, για ποιο λόγο οδηγείται εκεί • τι στάση έχουν οι φίλοι του για αυτό • μην απαγορεύετε εξόδους με φίλους, να είστε διακριτικοί και να προσπαθήσετε να μειώσετε ευκαιρίες για τέτοιες συμπεριφορές • προτείνετε εναλλακτικούς τρόπους χαλάρωσης -αθλητισμό, καλή παρέα, ψυχαγωγία • μην βάζετε αλκοόλ στο σπίτι σε εμφανή σημεία 6. Εξάρτηση από το ΙΝΤΕΡΝΕΤ.